Khi nói đến Viết Thương Mại, cảm giác đầu tiên của mọi người là “phải ra tiền” và tự dưng chúng ta áp một chiếc lực vào bản thân vì “mình đã viết xịn đâu mà bây giờ lại còn ra tiền”.
Điều kiện đó là không sai. Nhưng để vin vào đấy mà sợ hãi và không biết bắt đầu như thế nào với viết thương mại, thì chúng ta lại quá đáng với bản thân rồi. Nó đơn giản hơn nhiều. Và đây chính là cách mình bước dần vào hành trình viết thương mại, tự nhiên và bền bỉ.
1. THÓI QUEN THU NẠP THÔNG TIN
Trước khi bước vào viết, mình là người có thói quen xem và đọc mọi thứ. Mình thích xem quảng cáo trên TV, trên Youtube nếu quảng cáo đấy hay. Hay có thể là cách truyền tải thông điệp, có thể là một bài học gì đó mình nhận ra, hoặc cơ bản chỉ là một chiếc quảng cáo vui mắt.
Thói quen thu nạp thông tin còn đến với nhu cầu đọc của mình. Mình không phải là một mọt sách như mọi người vẫn nghĩ. Nhưng mình đọc cái khác. Mình thích đọc những nội dung hay trên Facebook, trên Instagram cho đến các nội dung về các địa danh du lịch trên tạp chí v..v.. Chung quy, ai viết cái gì hay bắt mắt, mình sẽ đọc và ghi chú lại thông tin để sử dụng cho những lúc cần.
2. SỞ THÍCH CÁ NHÂN
Có thể sẽ khác với mọi người, mình chỉ viết những thứ mình thích hoặc ít nhất là mình hiểu. Bởi mình tin tưởng tuyệt đối vào câu chuyện “lấy trải nghiệm đã từng là khách hàng/độc giả trong mảng đó sẽ là yếu tố then chốt để viết đúng insight”. Và đó là lý do hầu hết các nội dung mình viết đều liên quan tới du lịch, nhà hàng khách sạn, giáo dục và lối sống v..v.. Bởi trước khi là người viết, mình đã là một người dùng rồi (consumer/reader).
Mình hiểu một người đam mê du lịch sẽ muốn đọc cái gì, sẽ bị kích thích bởi hình ảnh gì, sẽ thường xem tin tức, thông tin ở đâu trước khi lên kế hoạch du lịch của họ. Vân vân cho các nhóm nội dung khác. Và đó là lý do hôm qua trong một buổi tư vấn khách hàng lĩnh vực thời trang cao cấp, mình vô tình vẽ ra một bức tranh “Sống theo phóng cách ABC” thì phải du lịch như vầy nè v..v.. Bà khách ấy nghe mình nói xong thì bảo “Tao nghĩ mày nên làm luôn thương hiệu cho các nhãn hàng du lịch, chứ tao nghe mày nói xong tao muốn bỏ nhà qua đó chơi ghê.”
Nôm na là bạn phải sống hoặc ít ra hiểu cái cảm giác của một hành động/trải nghiệm nào đó mà bạn muốn viết. Và nó đều đi từ sở thích cá nhân của bạn hết.
3. “NGƯỜI TA” ĐANG VIẾT NHƯ THẾ NÀO?
Tất nhiên, nếu chỉ dừng ở bước 1 và 2, bạn mới bước một chân vào bức tranh của ngách viết mà bạn đam mê thôi. Câu hỏi tiếp theo là “người ta đang làm nó như thế nào?”
Và đây là lúc mình cần chú tâm hơn đến câu chuyện kỹ thuật, phân tích và mài kỹ năng. Mình tìm hiểu các kênh truyền thông của các nhãn hàng phù hợp với hình ảnh mình nhắm tới. Nếu viết bài social post, mình cần làm ảnh như thế nào? Nội dung dài ngắn ra sao? Nếu viết bài blog, mình cần có lưu ý gì về SEO, về hình ảnh, về số lượng con chữ? V..v..
Cứ thế, mình học, mình lọc, mình phản tư, mình tự đánh giá bài viết và chất lượng bản thân. Để hiểu mình đang ở đâu, và có kế hoạch để đi tới đâu.
Tất nhiên, giai đoạn đầu, mình làm sao ôm hết mọi kênh truyền thông. Mình bắt đầu với Social Post như Instagram, Facebook chẳng hạn thì mình cần biết “Với nhóm nội dung du lịch, nội thất sang chảnh; mình cần thiết kế như thế nào? Viết bài ra sao? Và nên kỳ vọng những kết quả gì?” Từng bước, mình đi dần sang cách kênh khác (loại nội dung khác) và các ngách khác.
Cứ xong một loại nội dung, mình cho phép bản thân nhảy rào để qua vòng tiếp theo. Với mình, chuyện học liên tục, ghi nhớ, phản tư là một vòng xoắn ốc khép kín. Câu hỏi nên là “mình còn đam mê với nó hay không, thì mình vẫn sẽ còn tìm thấy cơ hội để học tiếp và làm tiếp.”
Thế giới thay đổi liên tục, cái mới luôn có, sở thích của mình giờ đây đã lớn thêm theo bản thân, mình lại có thêm các đam mê khác để tìm hiểu và chia sẻ lại. Mà mình cũng đồng tình lắm với chị Linh, viết thương mại chẳng qua cũng là viết cho một con-người-nào-đó đọc và hiểu trải nghiệm của mình thôi. Nên với mình, trừ khi bạn không muốn học, chứ có mấy ai không có sở thích và thói quen thu nạp kiến thức đâu nhỉ?
Đây là một chủ đề chia sẻ của mình trên nhóm OWD Commercial Writers với vai trò quản trị nhóm, cùng các thuyền trưởng khác. Nếu yêu thích và mong muốn tham gia hành trình này, xin mời bạn ghé qua.
Norah VO