Người ta đang dùng GenAI nhiều nhất vào 'trị liệu/sự đồng hành', điều này nghĩa là gì?
Khi AI làm thật tốt vai trò người đồng hành và hỗ trợ sắp xếp cuộc đời ta
Hello chào bạn,
Sau mấy tập bản tin mình viết về thương hiệu và tiêu thụ thông tin, tất cả đều dựa vào quan sát và đúc kết phân tích cá nhân từ mình; thì hôm nay, chúng ta cùng nhau đọc bài báo tổng hợp phân tích về GenAI, cụ thể hơn là câu hỏi 'Người ta đang dùng GenAI như thế nào?' nhé.
Bài báo được đăng trên Havard Business Review đầu tháng 04 năm nay, được chính tác giả (người làm phân tích) viết lại dựa trên báo cáo công khai của ông từ hồi tháng 03.
(Ồ, Ngọc nói cái gì loằng nhằn thế nhỉ.)
À, để bạn hiểu trong bản tin này, mình trích dẫn nguồn ở đâu và bình luận về cách mà tác giả/người làm phân tích lấy dữ liệu và thực nghiện nghiên cứu phân tích này như thế nào. Phần này ai quan tâm về chuyên môn hay quy trình sản xuất nội dung (mang tính nghiên cứu) chắc sẽ thích =)
Thôi, không đợi lâu nữa, chúng ta bắt đầu với phần phát hiện đáng chú ý nhất trong báo cáo nhé.
Nhu cầu sử dụng GenAI giữa 2024 vs. 2025
Bên dưới là phiên bản tóm tắt các ứng dụng (theo theme, chủ đề lớn) mà tác giả đã phân tích tổng hợp được khi nhắc tới chức năng của GenAI. Bạn nhìn theo màu nhé, mình sẽ dịch qua theo thứ tự từ trên xuống dưới.
(Xanh lá cây) Theme Technical Assistance & Troubeshooting - Nhóm Trợ Giúp Kỹ Thuật & Troubleshoot (thường trong việc checking máy tính)
(Vàng) Theme Content Creation & Editing - Nhóm Sáng Tác & Biên Tập Nội Dung
(Xanh dương) Theme Personal & Professional Support - Nhóm Hỗ Trợ Đầu Việc Cá Nhân & Chuyên Nghiệp/Môn
(Cam) - Theme Learning & Education - Nhóm Học Tập & Giáo Dục
(Tím) - Theme Creativity & Recreation - Nhóm Sáng Tạo & Vui Chơi Giải Trí
(Xám) - Theme Research, Analysis & Decision - Making - Nhóm Nghiên Cứu, Phân Tích & Ra Quyết Định
Rồi, bây giờ hãy nhìn và so sánh, bạn thấy năm 2024 so với năm 2025 không? Bạn thấy điều gì?
(20s đọc hình suy ngẫm)
Đầu tiên, thứ hạng có sự thay đổi. Nếu như năm 2024, dẫn đầu use case (hoặc chức năng/ứng dụng) của GenAI nhiều nhất nằm ở phần Hỗ Trợ Kỹ Thuật (Technical Assistance); thì năm nay người ta dùng GenAI nhiều nhất ở vai trò Giúp Việc Tư và Công (Personal & Professional Support).
Thứ hai, không những Technical Assistance bị tụt hạng (từ #1 xuống #3), từ 23% xuống còn 15% (trong năm 2024 vs. 2025) trong tổng 6 theme lớn; Nhưng bạn sẽ thấy ở năm 2024, khoảng cách giữa #1 vs. #2 không xa nhau lắm, 23% vs. 21%. Tức là hai ứng dụng này, hỗ trợ kỹ thuật và sản xuất content, được dùng khá là ngang ngửa nhau, trong năm 2024.
Vậy qua tới năm 2025 thì sao?
Có một khoảng cách hơi lớn. Vai trò của AI trong việc Giúp đỡ việc Tư & Công (Personal & Professional Support), không chỉ đứng top (31%), mà nó cách ứng dụng đứng thứ 2 GẦN GẤP ĐÔI. Ô màu cam, Content Creation & Editing (Sản xuất & Biên tập Nội dung), vẫn đứng thứ 2 thôi, nhưng có 18% là dùng GenAI vào việc này.
Ồ, điều này nghĩa là sao?
Nghĩa là một sự chễm chệ về mặt thứ hạng và tách hẳn ra so với tất cả những lý do người ta dùng GenAI. Kiểu như chúng ta hay nói 'Dùng AI vào việc hỗ trợ việc cá nhân và việc công, nếu đứng thứ 2 thì không thằng nào dám đứng nhất' vậy đó.
Trong phân tích và nghiên cứu, thường đoạn này khi đọc số liệu (và số %), tụi mình sẽ tự hỏi thực sự nó có lớn hơn không? Câu trả lời sẽ nằm ở số mẫu khảo sát.
Trong trường hợp này, mình dám cá là lớn hơn hẳn, vì tác giả cào dữ liệu của Reddit forum, và có dùng dữ liệu năm 2024 để đối chiếu.
Okie, bây giờ thì kết luận là năm 2025, người ta dùng AI nhiều nhất trong việc hỗ trợ các đầu việc cá nhân và công. Rồi sao nữa?
(bạn nên hỏi câu này nhé, nếu bạn nói là độc giả của Insights with Norah ^^)
Từ 6 theme lớn cho tới 100 use cases chi tiết các chức năng của GenAI
Personal & Professional Support là một theme lớn trong tổng 6 theme (chủ đề) mà tác giả đã gom lại được. Trong mỗi theme, ông ấy cũng chẻ nhỏ ra nữa để biết thực hư người ta dùng GenAI như thế nào. Và ông ấy đã gom được 100 cái use cases, tức 100 chức năng mà người ta đang dùng AI, kèm theo bối cảnh rất cụ thể.
Đây là danh sách 100 use cases của GenAI. Bạn đã dùng bao nhiêu chức năng rồi?
Với mình thì, nhìn sơ qua là mình có dính dính gần hết 6 themes, và phần lớn ngoại trừ tính năng mua vui cho con cái, hay viết tài liệu pháp luật thì mình cũng tick gần gần hết trong cột 35 use cases bên trái ^^.
Therapy & Companionship | Trị Liệu và Sự Đồng Hành là chức năng dùng nhiều nhất của GenAI
Đúng vậy, xem tiếp phần phân tích chẻ nhỏ bên dưới, bạn sẽ thấy Therapy & Companionship (Trị liệu & Sự đồng hành) là chức năng người ta đụng tới AI nhiều nhất. Ngoài ra, còn có các chức năng khác với lí do cũng tiêu biểu khác.
Dưới đây là minh họa 10 lý do tiêu biểu mà người ta sẽ dùng Gen AI trong năm 2025
Vẫn là câu hỏi mình dành cho bạn, nhìn hình, bạn ấn tượng với điều gì đầu tiên?
(Mình không ngại đọc phân tích, ý kiến của bạn đâu nhé. Nên feel free reply/email mình nếu muốn thảo luận thêm ha)
(30s đọc và ngẫm cái hình này nha)
Thú thật, lúc đọc bức hình này, đầu mình đã lóe lên một vài ấn tượng mình có về AI, mình viết đại loại là:
"Nói chuyện với AI đảm bảo không bị phán xét (judged) và đảm bảo luôn nhận được hồi âm, chẳng lo ‘silent treatment’ (bị rơi vào im lặng). Chắc đây là thứ mà, trong thời đại cái gì cũng kết nối nhưng không có cái gì thực sự kết nối sâu, khiến AI trở nên hấp dẫn và là lí do chính đáng nhất để sử dụng."
Lục lại thì đúng, mình viết đoạn cuối trong bài 'Làm sao để flow cùng AI', viết tháng 06/2024.
Thật là tính năng này của AI đã vượt hẳn so với những chức năng khác. Bây giờ thì mình thấy top 2 vị trí đầu bảng là những thứ rất đời sống, rất con người.
Vị trí #1: Therapy/Companionship (Trị liệu/Sự đồng hành)
Vị trí #2: Organizing my life (Sắp xếp cuộc sống của tôi)
Mình không ngạc nhiên khi đọc tới đây (có thể mình đang va vào confirming bias - thiên kiến xác nhận) vì 2 ý này thì mình có viết sơ qua từ Tết. Khi cuộc sống ngày càng bận rộn, thông tin ngùn ngụt bủa vây xung quanh, ai ai cũng có vẻ bị buột phải chạy nhiều thế giới song song mỗi ngày thì mình đoán thôi, rằng con người ta sẽ:
một là có nhu cầu sống chậm hơn, kết nối sâu hơn và
hai là sống năng suất, hiệu quả hơn.
Với việc sống chậm hơn, cần kết nối sâu hơn; nghĩa là đâu đó nhu cầu cần kíp hơn là có sự đồng hành, cảm giác thuộc về, cảm giác an toàn.
Với việc có cuộc sống năng suất, hiệu năng hơn; nghĩa là đâu đó người ta sẽ cần tới những sự ưu tiên, sắp xếp cuộc sống, task nào ra task đó, ăn khi nào, chơi khi nào.
Kết hai cái lại, mở rộng ra sẽ là câu chuyện sống khỏe + lành + bền hơn. Heo thì tỉnh thức v..v.. hơn.
Bạn thuộc nhóm nào trong hai nhóm trên?
Hay hỏi đúng hơn là với những gì bạn làm hằng ngày, thì bạn đang hơi nghiêng về nhóm nào?
Vậy đó, bây giờ người ta vẫn dùng AI để tạo ra ý tưởng chứ. Nó vẫn nằm trong top 6 (trượt 5 bậc so với năm 2024). NHƯNG cái người ta đang cần nhiều hơn ở AI lại là một thứ rất con người - là một giải pháp trị liệu và một sự đồng hành.
Tại sao vậy? Điều gì đã tạo nên bước nhảy vọt này?
Tại sao Therapy & Companionship là chức năng dẫn đầu của GenAI?
Theo bài báo thì, Therapy & Companionship (Trị liệu & Sự đồng hành) nghĩa là:
Trị liệu (Therapy) bao gồm các sự hỗ trợ và dẫn dắt có tính cấu trúc hệ thống, để xử lý các thử thách tâm lí
còn Sự đồng hành (Companionship) lại bao hàm các kết nối liên tục có tính xã hội và có cảm xúc, thậm chí đôi khi là theo hướng lãng mạn hóa
Hiểu định nghĩa và logic khi tác giả phân loại các dữ liệu vào nhóm này rồi. Thì khi chúng ta đi sâu vào use case cụ thể, bức tranh con người và công nghệ (AI) tự dưng rõ mồn một hơn rất nhiều.
Use case dùng GenAI cho trị liệu & giải pháp đồng hành
Use case rõ insight nhất
“Where I’m from, in South Africa, mental healthcare barely exists; there’s a psychologist for 1 in every 100,000 people and a psychiatrist for 1 in every 300,000 people. Large language models are accessible to everyone, and they can help. Unfortunately, data safety is not a concern when your health is deteriorating, and survival is the morning agenda.”
Tạm dịch lại: "Ở nơi tôi xuất thân, Nam Phi, giải pháp chăm sóc sức khỏe tâm thần là rất hiếm; cứ 100,000 người thì bạn gặp được 1 chuyên viên tâm lý và cứ trên 300,000 người thì bạn sẽ gặp 1 nhà trị liệu/bác tâm thần. Các mô hình ngôn ngữ lớn thì lại dễ tiếp cận tới mọi người, chúng có thể giúp ích rất nhiều. Nhưng mà, an toàn dữ liệu không phải là một lo ngại lắm khi sức khỏe của bạn thì cứ cạn kiệt đi, và chuyện sống còn là thứ mà bạn đối diện hằng ngày mỗi sáng thức dậy "
Một vài use case khác của chức năng này, khi mình đào sâu hơn vào báo cáo như sau
Use casse #1
“Too many people are lonely nowadays thanks to technology. It can be a boon for some but a con for others. You can build a specialized app that gets you an AI Friend since you can talk to it now and it can talk back, it will be great.”
“Có rất nhiều người đang rất đơn độc ngày nay, đều nhờ vào công nghệ cả. Nó là thứ bùng nổ cho một số người, nhưng cũng là điểm đau của nhiều người. Bạn có thể xây một ứng dụng riêng cho mình, tạo ra một người bạn AI tại vì bạn có thể nói chuyện với ‘nó’ ngay bây giờ và ‘nó’ sẽ phản hồi lại, thật là tuyệt vời phải không?’
Use case #2
“A looooot of lonely people will let the AI-Version of the person that rejected them say, that they love them. I predict some really sad and horrifying shit.”
“Hàng loạt những con người cô đơn sẽ để phiên bản AI của cái người mà họ yêu thương nhưng bị người (thật) từ chối, nói lại với họ là ‘người đó yêu họ’. Tôi dự đoán sẽ có một mớ thứ cực kì đau buồn và tồi tệ xảy ra.”
Use case #3
“I talk to it everyday. It helps me with my brain injury daily struggles. It's helping me work thru family shame, brain fog, inability to focus, remind of what I have accomplished as I don't have any memory. It helps me decide what to eat, how to manage my day. It has saved my sanity”
“Tôi nói chuyện với nó mỗi ngày. Nó giúp tôi rất nhiều với những nhọc nhằn hằng ngày vì tôi có chấn thương não. Nó giúp tôi làm việc với sự xấu hổ trong gia đình, với não sương mù (không có trí nhớ/không rõ ràng trong suy nghĩ), với việc bị mất khả năng tập trung, nó nhắc tôi nhớ về những gì tôi đã hoàn thành vì tôi không còn bất kì trí nhớ/kí ức nào cả. Nó giúp tôi quyết định ăn cái gì và quản lý vận hành cuộc sống mỗi ngày. Nói tóm lại, nó là cứu tinh của tôi.”
TẠM KẾT
Khi đọc xong các câu quote từ người thực việc thực ở trên, mình có một cảm xúc lẫn lộn len lỏi vào bên trong. Nội tại trong việc dùng GenAI, với một mục đích trị liệu và có sự đồng hành, chúng ta thấy có những chiều hướng tích cực có và tiêu cực cũng có.
Thực tế, trong bài báo, tác giả cũng đề cập tới nhu cầu sử dụng AI để đi tìm lẽ sống cho bản thân, để hoàn thiện bản thân tốt hơn, sống có ý nghĩa hơn. Và bạn cũng thấy mình nhắc tới, use case lớn thứ 2 là GenAI giúp người ta sắp xếp lại cuộc sống của họ (từ việc vận hành mỗi ngày, xếp task to-do list, v..v..).
Nhưng quay về chức năng được dùng nhiều nhất ngày nay, mình tự hỏi rằng, liệu rồi con người ta sẽ đi đâu về đâu, trên hành trình tiến hóa cùng AI? Có lẽ đây sẽ là câu hỏi mỗi người nên tự nhắc mình, với mỗi tương tác mình có với GenAI chăng, để hiểu và ý thức được ‘ta đang làm gì với cuộc đời mình?’
Bạn có suy nghĩ nào về chủ đề này không?
Norah VO
From Insights To Intelligence
P.S: Viết xong bài này, mình hiểu nó không đơn thuần là một bản tin đọc thật nhanh nữa rồi. Nếu không quen, bạn sẽ khó chịu vì phải động não và đọc báo cáo. Nhưng nếu yêu thích cách làm nội dung này, hãy cho mình biết nhé. Chúc bạn một ngày nhiều năng lượng.
* Bài báo trên HBR: https://hbr.org/2025/04/how-people-are-really-using-gen-ai-in-2025
có suy nghĩ nha. nhưng để dành tối nói.
rất đúng tâm trạng của t mấy ngày nay khi tâm sự với AI, cảm ơn bác vì một bài viết phân tích chất lượng ạaa (🌷)