Liệu Viral là 'được' hay 'bị' và nó liên quan gì với AI?
Cùng tách lớp chữ viral sâu hơn với chia sẻ người thật việc thật nhé
THINK là chuỗi bài viết về tư duy trong phân tích, cách nghĩ và các tư duy để phát triển bản thân, cách tư duy phân tích hiểu về tâm lý hành vi và phân tích trong tiếp thị kinh doanh.
Hello chào bạn,
Tuần trước và cả tuần này là thời gian có phần căng thẳng vì mình đang ở giai đoạn cuối trước khi dự án được đẩy ra field. Ngoài việc mải nghĩ tới dự án, khi nghĩ về bản tin, mình cũng có phần bội thực với khá nhiều bài viết về AI, bao gồm những bài được AI viết. Có lẽ vậy, ngồi trước màn hình máy tính, mình có nhiều chần chừ, do dự và cảm giác "ngán" viết.
Do đó, bản tin hôm nay, xin phép chia sẻ phản tư về một vài câu hỏi mình vấn nấn ná bữa giờ.
AI hay không AI?
Trong một số bản tin trước đây, mình có chia sẻ cách dùng AI để tạo đà và flow hơn trong công việc, đặc biệt cho những ai cảm thấy khó khăn với việc bắt đầu. Điều này không sai, nhưng nếu luôn dùng AI để sản xuất nội dung hàng loạt và luôn cần đà thì người viết cần xem lại mục đích viết thực sự của mình.
Những nội dung viết ra có bao nhiêu % đến từ chính sự hiểu biết và trải nghiệm của bản thân? Bao nhiêu là nội dung được lắp ghép xào nấu từ dữ liệu lớn mà AI cấu trúc và gửi lại?
Quả thực, mình công nhận một điều nội dung qua bộ xử lý của AI, luôn chỉn chu hoàn hảo. Mình vẫn áp dụng để hiệu chỉnh bản nháp đã viết ra. Nhưng bản thân luôn tâm niệm, mình phải là người nắm thông tin đầu vào, biết ngữ cảnh rõ ràng, và chỉ sử dụng hỗ trợ trau chuốt lại. Vì mình biết, sự lệ thuộc vào thông tin chắp đáng sợ 1, nhưng lệ thuộc vào tự do ý chí và khả năng tư duy độc lập sẽ đáng sợ gấp vạn lần. Cuối cùng, sự sáng tạo và niềm vui trong sáng tạo sẽ không còn nữa, bù lại là sự tiện dụng, hoàn hảo đến mức chán ngấy.
Ồ, có vẻ bản tin đi theo một hướng gay gắt quá nhỉ =) Mình hứa sẽ gửi lại một báo cáo của OECD về việc lan truyền thông tin, dạng thông tin dắt mũi dư luận và các con đường mập mờ thông tin để cuối cùng gây ra rất nhiều hệ lụy. Tưởng không liên quan tới AI nhưng với mình, nó là sự liên quan không tưởng, suy cho cùng, mọi thứ hiện diện ngày nay đều là thông tin, là dữ liệu; và AI là một dạng xào nấu thông tin bậc thầy mà người dùng sẽ một là thông minh hơn hẳn hoặc là ngờ nghệch lệ thuộc nhiều hơn hẳn. Góc nhìn là tùy mỗi người vậy.
Snapshot từ báo cáo mình nói đây.
VIRAL thực sự là "được" hay "bị"?
Là một người làm nội dung, mình hiểu nội dung viral là cái gì đó rất lấp lánh với rất nhiều người. Mình còn đọc được bài viết của bạn nào chia sẻ, liên tục cày facebook nhiều năm (10 năm có lẽ) không bằng 5 bài viết viral. Nó như kiểu chứng thực một nội dung được số đông hưởng ứng, chạm đúng vào nhu cầu của độc giả và content creator kiểu phất lên qua một đêm. (Mình đoán thế chứ chưa bao giờ viral).
Bình thường nội dung có hay nhưng không có người đọc thì thật oái oăm và gây nhiều nản chí. Viral chẳng phải là tốt sao? Chẳng phải ai chia sẻ công khai cũng muốn được công nhận? Vậy viral là được thuật toán ưu đãi, audience hưởng ứng, hiệu ứng lan truyền, ảnh hưởng gia tăng, bán hàng kinh doanh gì cũng phất phới. Là quá được chứ còn gì nữa?!
Thú thật mình vẫn đứng ở lằn ranh so le, giữa 'được' và 'bị' khi một cái gì đó viral. Và mình khá bất ngờ khi nhận về các bình luận tương tự của thành viên nhóm Everyday Insight về việc viral.
Nhóm chưa viral có hai trạng thái:
hoảng loạn sợ hãi
Flop thì em khóc lắm nhưng mà viral thì em sẽ đi trốn'
Lỡ viral là em lặn luôn, lặn thật sâu'
Bình thường không sao chứ lỡ viral là em sợ hãi lắm'
và hồ hởi, bất ngờ
Nếu viral chắc e ra vào facebook mấy bận, ghim bài lên để tưởng nhớ một thời'
Viral thì cứ mỗi lần comment tôi sẽ lại tiếp tục đếm ...'
Và thực tế, bình luận của những người đã viral thì lại như sau:
hoảng loạn sợ hãi, off vài hôm tới đi trốn lặn vài tuần tới vài tháng
tự nhiên viral là dễ bị downmood hoang mang hồ quỳnh hương'
kinh nghiệm viral vài lần, có bài reach gần 1M thì e sẽ đi trốn và không dám xem cmt gì cả
vui vẻ và có tinh thần đi tiếp
Nếu chỉ nhìn bề mặt, bạn sẽ thấy phân cực giữa "được" và 'bị' viral cũng có, nhất là nhóm chưa viral thì ít nhiều rất muốn, cảm giác được khá nhiều. Nhưng với nhóm đã nếm trải thì đó là một chữ 'bị' khá to.
Khi đi sâu thêm một lớp nữa, bạn sẽ hiểu cảm giác 'bị' này đa phần đến từ cảm giác không an toàn.
Yeap, hầu hết những bạn chia sẻ trải nghiệm không vui vẻ, viral xong lặn luôn chừng nào hoàn hồn mới quay lại là những bạn có bài viết trên trang cá nhân được viral.
Trong khi đó, trường hợp đã viral và thấy vui sướng có động lực lại thuộc một trường phái khác:
có bình luận viral trong một cộng đồng nào đấy
có fanpage do mình quản lý được viral
'Nếu viral thì e sẽ sợ hãi lắm và phải đi xem có bài nào cá nhân quá không thì phải xóa hay ẩn đi'. Đây chính là cảm giác không an toàn, cảm giác bị soi mói và bị xâm phạm quyền riêng tư khi nói tới việc bỗng đâu viral bất ngờ.
Và quả thực, trong hầu hết các bình luận mọi người để lại, một bạn đã từng 'bị' viral với trải nghiệm cực kì tiêu cực trên trang cá nhân. 'Cũng nhờ vụ việc đó mà e biết ai là người ủng hộ, yêu quý mình thực sự.'
Chính cô bé này đã kết luận sau khi lấy lại tinh thần, bình thường trở lại 'Viral hay không cũng không quan trọng. Thật ra cũng đầy người không viral mà vẫn bán hàng tốt bình thường'
Thế đấy, có vẻ như ít nhiều mình có câu trả lời khá hợp lòng bản thân:
Viral có thể xảy ra ở chính trang cá nhân hay trong bất kì bài viết trên cộng đồng, thậm chí ở hình thức bình luận.
Khả năng viral trong các hội nhóm 'có vẻ' cao hơn nếu nội dung bạn chia sẻ đúng với mối quan tâm của mọi người. Vốn dĩ vào đúng nhóm, viết đúng ý đã là một sức hút rồi. Trong khi đó, viral tự thân (nghĩa là trên tường nhà) sẽ đòi hỏi nhiều nỗ lực hơn, vì có bàn tay của thuật toán, của nội dung và tên tuổi của bạn.
Viral có thể xuất phát từ nội dung tích cực hay tiêu cực nhé, mặc dù bạn không có ý gây tranh cãi, nhưng nếu người ngoài tự biên tự diễn, và câu chữ không cẩn thận, thì nội dung bị đổi trắng thay đen là có thể. Mình vẫn còn nhớ một vụ việc vô tình thể hiện lập trường nộp job tuổi 35 và bị vạ miệng của a THT.
Quan trọng cuối cùng là mục đích: viral hay không vẫn không quan trọng bằng việc đúng mục đích truyền thông. Bán được hàng, hay lan truyền được đúng ý muốn của mình.
Cái siêu quan trọng nữa, dành cho những người thích lowkey nhưng vẫn public profile, là hãy đảm bảo mọi thông tin quá cá nhân được xử lý cẩn thận. Vì biết đâu được, biết đâu bất ngờ viral thì lại không xử lý kịp. Và dù gì thì gì, mình hy vọng, nếu một lúc nào đó bạn 'bị' viral, thì bạn vẫn có những người thực sự yêu quý và hỗ trợ tinh thần của mình để vượt qua bất kì khủng khoảng nào nếu có.
TẠM KẾT
Có vẻ hai câu hỏi ở trên không liên quan lắm nếu tách rời ra. Nhưng hãy nghĩ kĩ về nó thử xem. Tưởng tượng nội dung do AI viết, vừa mạch lạc, vừa có thông tin 'ồ quao' hữu ích và dễ ăn tương tác; thì chẳng phải khả năng tiến tới viral càng cao sao?
Cơ mà, sẽ thật tai hại nếu lỡ một mai viral mà nội dung đấy mình không nắm rõ, thì làm sao?
Norah VO
From Insights To Intelligence