Hiện tượng vs. Insight
Nguyên tắc tìm kiếm insight
Hello hello,
Chào bạn. Tính tới thời điểm này, bạn nghĩ insight là gì? Đừng bảo với mình “insight là sự thật ngầm hiểu” nha. Nếu bạn trả lời như vậy cũng được, vậy cụ thể thì nó nghĩa là gì? Hay bạn có ví dụ gì đó dễ hiểu không?
Từ quán tính, hiện tượng, insight
Quay lại với câu chuyện của quán tính trong bản tin gần đây nhất. Mình đã ví dụ rằng, vì con người chúng ta có bản năng của sự lười biếng, thích những thứ tiện lợi nên hầu hết việc rèn luyện một thói quen mới đều cần giai đoạn đầu: tạo đà và biến nó dần trở thành phản xạ và quán tính.
Khi bạn đã duy trì được quán tính (keep up the momentum) này rồi, thì việc ngừng lại nó bất thình lình là rất khó. Tỷ như khi một quả banh đang lăn theo đà của nó, thì nó sẽ lăn cho hết cái trớn mà nó có chứ không thể nào đang lăn, không có ai chặn, mà nó tự động ngừng lại cả. Điều này tương tự cho cả đà cho tất cả các hoạt động mà bạn đang tạo dựng. (Mình mới biết đây là định luật Newton III khi bàn tới quán tính của một sự vật, hiện tượng và nó bao gồm cả quán tính trong việc hình thành thói quen).
Và vì hiểu cơ chế hoạt động của quán tính lên phản xạ và thói quen của con người, mà một giải pháp huấn luyện binh lính Hoa Kỳ đã được hình thành trong cuộc chiến tranh Việt Nam.
Trong quyển A Culture of Happiness (Văn hóa Hạnh phúc) của thầy Hà Vĩnh Thọ, khi bàn về Nhận Thức (Consciousness), có một ví dụ thầy chia sẻ về các binh lính Hoa Kỳ trong cuộc chiến ở Việt Nam. Có một thống kê của hiệu suất trong thời này cho thấy rằng “Cứ phải hằng trăm cho tới tầm hằng nghìn viên đạn được bắn ra, mới trúng một mục tiêu.”
Tại sao vậy? Bọn họ đều là những tay lính được đào tạo bài bản, kỹ năng sắc bén, tại sao xác suất lại thấp như vậy?
Bởi vì bản năng của con người (cho dù có là người lính đi nữa) được sinh ra với ý chí không muốn gây hại cho kẻ khác.
Chiếc insight này sau khi dựa trên quan sát về hiệu suất ở trên, đã đưa đến một giải pháp: các trò video game bạo lực.
Các binh lính sẽ được chơi và làm quen với việc nhắm, nhả, liên tục cho tới khi họ quen với các hành động này. Dần dà, sự lặp lại của hành động tác động ngược lại lên não bộ và hình thành nên một phản xạ tự nhiên hay là quán tính: một việc chúng ta làm mà không cần phải suy nghĩ nhiều nữa.
Bạn hiểu gì từ ví dụ trên?
Đó là tách bạch giữa một hiện tượng mà bạn quan sát được và một insight lý giải cho việc tại sao một hiện tượng đó lại diễn ra như vậy.
Từ ví dụ trên, chúng ta sẽ thấy:
Hiện tượng: cứ phải bắn 100-1000 viên đạn, thì mới trúng được 1 mục tiêu
Insight: không phải các binh lính này không có kỹ năng ngắm bắn, mà bản năng của con người là không muốn gây hại cho đồng loại
Điều này nghĩa là gì? Nghĩa là:
Hiện tượng: thường là tổng hợp các con số dạng như bao nhiêu phần trăm nhóm người nào đó thực hiện điều gì đó, hay các xu hướng lặp đi lặp lại (và lặp bao nhiêu lần) v..v.. Tóm lại đó là một quan sát, diễn tả một sự thật trước mắt.
Insight: là một lý do có thể giải thích cơ chế hoạt động của hiện tượng nói trên. Insight phải có khả năng giải thích được cho tất cả các bối cảnh hay những hiện tượng có tính chất tương tự.
Quay lại kết luận ở trên, để xác định ngược lại xem insight về bản năng con người là tình yêu thương đồng loại có đúng không, người ta quan sát thấy trẻ em rất thích giúp đỡ những người khác cho dù đó có phải là người lạ hay người quen
→ Kết luận rằng: Insight nói về bản năng yêu thương của con người là có cơ sở, là đúng.
Vậy thì làm sao để tìm được insight trong lĩnh vực của bạn?
Nếu bạn ráp công thức từ ví dụ ở trên cho công cuộc tìm kiếm insight của mình, cái bạn cần đi tìm là khoanh vùng các hiện tượng nổi bật đang diễn ra:
trong ngách hay lĩnh vực của mình
trong nhóm đối tượng hay khách hàng mục tiêu của bạn
Từ đó, hãy lập ra các giả thuyết để giải thích những hiện tượng đó. Từ những giả thuyết này, hãy bắt đầu:
Quan sát tiếp tục các nhóm hành vi hiện tượng để có thêm dẫn cứ
Tham khảo những người có kinh nghiệm trong ngành đó hoặc đã có kinh nghiệm với nhóm đối tượng khách hàng mục tiêu
Thực hiện khảo sát hoặc phỏng vấn sâu với khách hàng hay đối tượng mục tiêu
để ra được câu trả lời.
Một khi câu trả lời bạn có giúp giải thích được các hành vi bạn quan sát được càng nhiều, thì bạn nên biết rằng mình đang tìm đúng insight rồi đấy.
Trên đây là quy trình giản lược và nguyên tắc tìm kiếm insight. Mình tin rằng nếu bạn thực hiện theo đúng quy trình này, sớm muộn gì bản thân sẽ có được một rổ insight cho thương hiệu của mình.
Còn nếu muốn nâng cấp game tìm kiếm insight bài bản và kỹ càng hơn, bạn có thể inbox mình hoặc tham gia thêm các hoạt động trên nhóm Facebook Everday Insight (Mỗi ngày một chút Insight). Sắp có một thử thách tìm kiếm Insight về một đối tượng rất hot đấy, hãy tham gia nếu thích thú về insight nhé.
Chúc bạn một giữa tuần đầy năng lượng.
Norah VO
From Insights To Intelligence
Nội dung hay quá chị Ngọc ạ