Hello hello,
Chào bạn chào cả thứ 4.
Không biết đợt chia sẻ về kinh nghiệm và cách thức research thông tin của mình có gỡ rối được gì cho bạn không? Hôm nay chúng mình đổi gió nhé, không lý thuyết về nghiên cứu tìm kiếm chi nữa.
Hôm nay mình muốn chia sẻ về hai thái độ thu nhận thông tin:
Chủ động
Bị động
Cả hai thứ này mình đều hướng tới nhóm thông tin hữu ích hoặc có giá trị nhe.
Thông tin chủ động là dạng tụi mình thu thập được khi mình đi hỏi ai đó, đi search trên mạng v..v.. nói chung khi làm chuyện “đi tìm lời giải” cho một câu hỏi nào đó, thì thông tin chúng ta thu lượm được là dạng chủ động. Nó có mục đích rõ ràng.
Nhưng mà … không phải lúc nào tụi mình cúng nảy ra câu hỏi rồi đi kiếm rồi mới có thông tin kiến thức mới. Mà thường là trong lúc làm cái gì đó, tự nhiên tụi mình thấy cái này hay, nghe cái kia hữu ích; và tụi mình note lại để dành, hoặc nếu bức ảnh/âm thanh đó ấn tượng quá thì não bộ chúng ta cũng có xu hướng sẽ nhập nó vào một cách vô thức. Một dạng thông tin bị động bắt đầu được hình thành và chờ ngày để được xử lý.
Mà thường (với mình) những nội dung kiểu bị động và được ghi chú take note lại mới là tiền đề để làm nên các ý tưởng sáng tạo cái này cái kia. Ví dụ như một email hôm nay mình đọc về việc ghi chú, quá hay để mình không chia sẻ với bạn.
Các cách mình lưu trữ thông tin bị động
Nhưng khoan đã, bạn thường lưu lại các thông tin “bị động” này như thế nào, có giống mình không?
Với nội dung mình tình cờ gặp được trên mạng xã hội, nếu đó là:
Trên Instagram, mình sẽ chọn mục Save và phân bổ vào Category - Chủ đề phù hợp
Trên Facebook cũng có nút Save tương tự vào từng nhánh nội dung mình đã định sẵn
Chung quy thì các nền tảng mạng xã hội ngày nay đều cho phép tụi mình Save nội dung lại để đọc sau. Như nội dung trên Substack, cũng có cái nút nhỏ nhỏ ở góc phải để save bài lại và đọc sau đó. Bọn mình chỉ cần để ý một chút các chức năng của nền tảng mạng xã hội mình đang theo dõi, thì sẽ có rất nhiều cách chúng ta dần đổi tư thế từ người tiếp thu bị động thành chủ động đó.
Với những thông tin cực kì thú vị mà mình vô tình đọc được trên email, mình sẽ:
Đầu tiên là mình sẽ phân loại trước các loại email khác nhau theo nội dung. Ví dụ như bạn có thể chọn filter (lọc) tất cả các gửi từ mình Insights with Norah, và cho nó vào một folder trong email với tên là Insight chẳng hạn.
Mình lần lượt phân bổ nội dung ra từ mảng phát triển bản thân, mảng marketing, mảng viết lách hay thông tin thị trường
Khi đã có sự tự động hóa, hộp thư sẽ gọn gàng và rõ ràng. Thông tin dù có bị động nhưng cách tiếp cận của tụi mình vẫn là chủ động. Vì vậy mà khi muốn đọc cái gì đó, mình có thể vào đúng chuyên mục trong email để đọc và đánh dấu sao hoặc note lại các ý hay để xử lý sau.
Còn lại là nhánh nội dung lượm lặt được trong khi tham gia trải nghiệm tiếp nhận thông tin như:
Sách: với ebook thì book mark và highlight các ý hữu ích. Đặc biệt tính năng bookmark khiến mình dễ mường tượng chủ đề hay nội dung ấn tượng. Với sách thì mình gấp mép sách lại theo vị trí của phần muốn highlight. Góc trái trên cùng hay giữa trang cũng quyết định độ lớn của mép gấp.
Các nội dung trao đổi trong hội thảo, webinar thì nghe và ghi note tốc ký trên sticky note. Sau đó mình dán các note này vào một cuốn sổ to, và sắp xếp thông tin chúng lại theo cụm ý hoặc chủ đề. Cũng có thể viết chắt lọc ra để nhớ lại cái mình ấn tượng nhất.
Ở trên là 3 nhóm nguồn nội dung thụ động phổ biến mà mình mánh khóe điều chỉnh một chút để có sự tiếp cận chủ động hơn. Nghĩa là mình ít nhiều có sự kiểm soát mình đã nhặt được gì và nó có thể giúp gì trong các hạng mục nội dung sau này trong tương lai.
Tất nhiên sau khi ghi chép hoặc lưu thông tin lại thì chúng ta phải kiếm cách nào đó để chia sẻ hoặc ứng dụng nó, ví dụ như lụm lặt của mình về việc take note của Tiago Forte - tác giả sách Building The Second Brain (Xây Dựng Chiếc Não Thứ Hai), sau khi ông đọc xong một quyển sách trứ danh về Bullet Journal.
3 ghi chú về việc take note
Keep your notes short - Giữ phần ghi chú của bạn ngắn thôi
(EN) By keeping your Notes short, you’re forced to distill information down to the essential. The more content you try to capture during a lecture or a meeting, the less you’re thinking about what’s being said.
(VN) Bằng việc viết lại các ghi chú ngắn, bạn bị ép phải chắt lọc thông tin thật kỹ càng và thường nó sẽ dẫn tới những thông tin ấn tượng nhất, những cái cần thiết nhất cho bạn. Càng nhiều nội dung bạn muốn ghi lại sau một bài giảng, một cuộc họp; thì càng ít thời gian bạn dành cho não để suy nghĩ và phản tư lại những gì đang được bàn luận trên kia. - Tiago
Bạn còn nhớ có mấy khi đi học, thầy cô giáo bảo “Nghe cho kỹ nè, thông tin có trên slides hết rồi, về đọc lại cũng được, nhưng nghe đã”. Mình từng trải qua chuyện này nhiều và lâu lắm rồi, vì bản thân sợ không nhớ hết những thứ hay ho đang được nói ở trên kia, nên thường cắm đầu ngồi viết lại.
Nhưng thực tế là, không phải 100% những cái được nói sẽ hữu ích cho cá nhân chúng ta. Thậm chí, khi nghe một cách tỉnh táo, từ tốn và chỉ ghi lại thật nhanh thông tin nào “đang rất liên quan và hữu ích với mình”, thì nó mới là cái chúng ta mang theo.
Bởi vậy mà mình hay tự hỏi bản thân “có 3-4 điều gì mình nhớ từ chia sẻ này” và viết thật nhanh thành vài dòng. Như vậy là đủ. Không thiếu không dư, chỉ vừa đủ, là được.
Keep your future self in mind - Luôn để “bạn của tương lai” trong đầu
(EN) I constantly have to remind myself that my notes aren’t just serving my needs in the present, but in the future too. Without a future, there is no point in taking notes at all. And without a present, no notes will be taken in the first place.
Ultimately, reflective practices like journaling and notetaking are about integration. We are slowly drawing our past, present, and future selves into closer alignment by communicating back and forth through time.
(VN) Tôi luôn tự nhắc mình rằng các ghi chép của tôi không chỉ phục vụ nhu cầu của tôi lúc này, nhưng còn trong thì tương lai nữa. Không có tương lai, thì chẳng có lý do gì cần phải take note cả. Mà không có hiện tại, thì cũng chả có chiếc note nào đã được ghi nhận ngay từ đâu.
Thành thử ra, thói quen phản tư nhìn nhận lại như journaling và ghi chép là hai việc đan xen nhau. Chúng ta từ từ vẽ nên phiên bản quá khứ, hiện tại và tương lai của mình đan xen và quyện vào nhau bằng cách giao tiếp tới và lui trong cả ba chiều không gian, thông qua con chữ ghi chú, trên mặt giấy. - Tiago Forte
Bản thân mình cũng dần tập ghi chú, xem lại ghi chú của quá khứ, và ghi chú thêm các outcomes đã xảy ra. Mình còn bình luận thêm trên các note cũ nữa. Vì khi làm vậy, bạn không chỉ nhìn nhận lại bối cảnh của một quyết định, bạn được dịp xem lại các tác động dẫn đến thành công/thất bại và gạn lọc ra các điểm key cho những hành động sau. Quá khứ hiện tại và tương lai quyện vào nhau trên các bản notes là vi vậy.
Start with yourself - Bắt đầu với chính mình
(EN) To be useful, you must become useful, especially to yourself. You can’t improve the world around you if you can’t improve the world within.
When it comes to the impact I can make on others, what I do and what I say pales in comparison to who I am. People don’t model what I tell them; they model who I am.
This perspective seems selfish, but it is also honest: the only change you are truly responsible for is the change happening inside of you.
(VN) Để trở nên hữu dụng, bạn phải hữu dụng với bản thân mình đã. Bạn không thể đi cải thiện thế giới xung quanh nếu bạn không cải thiện thế giới bên trong mình.
Cũng như khi tôi muốn tạo ảnh hưởng với người khác, những gì tôi làm và những gì tôi nói sẽ dường như song song với việc tôi là ai. Con người ta không xây dựng hình ảnh của tôi bằng những gì tôi kể, họ dựa vào việc cảm nhận tôi là ai.
Góc nhìn này khá ích kỷ, nhưng nó cũng chân thành: thay đổi duy nhất bạn có thể chịu trách nhiệm là những thay đổi đang diễn ra bên trong bạn.
Tóm lại thì có ghi chép, học hỏi thật nhiều các ý tưởng hay ho và những bài chia sẻ ấn tượng; bạn nên là người đầu tiên thực hiện những điều bạn nói hay đúc kết được. Còn lại thì nó không thực sự là những ghi chép có ý nghĩa cho lắm.
Cám ơn bạn đã đọc bài viết hôm nay. Nội dung thu thập thông tin thụ động là một phần khá quan trọng trong quá trình xây dựng thế giới quan và insights cho các công việc sáng tạo khác. Mình hy vọng nó hữu ích.
Norah VO
From Insights To Intelligence
*Nguồn tham khảo: Bài viết của Forte Lab
À, thứ 7 tuần này lúc 9h00 - 11h00, mình được vinh dự mời làm Host cho talkshow “Xu hướng và tiềm năng của nghề viết tự do” nhân dịp nhóm viết hằng ngày tròn 1 tuổi (OWD Summit). Trong buổi nói chuyện sẽ có mặt 3 khách mời: Linh Phan (tác giả trên 10 cuốn sách và writing coach), Trang Đinh (coach và freelance writer) và Phương Loan (freelance writer). Buổi talkshow hoàn toàn miễn phí, bạn có thể xem thêm và đăng kí thông tin tại đây nhé.
bài viết rất hữu ích bà ơi, t sẽ đọc lại vài lần nữa để thực hành ghi chép cho hiệu quả
Vì cái cmt trên nhóm mà đã nhanh chóng mò vào đây đọc. Đúng là thông tin bị động thật ra mới là khởi nguồn của những ý tưởng nhất. Chị sẽ học hỏi ở việc ghi chép, phân loại cho khoa học, chứ bình thường là vẫn làm từa lưa từa la đến khi cần chỉ cảm thấy mang máng là đâu đó :))