BIAS | PHIẾN DIỆN

Viết một chút về cái chữ này, vì tự dưng thấy nó cứ nhan nhản trong mấy câu chuyện gần đây của mình.

(Một lần nữa, a/c/e/b trong ngành, nếu thấy thiếu sót, góp ý thêm cho mình nhé)

Không biết chữ này với mọi người là như thế nào?

Với mình BIAS hay Phiến diện nôm na là bạn “áp” cái bạn biết vào một sự vật, hiện tượng nào đó mà bạn chưa kịp duyệt lại cái góc bạn nhìn đã đủ rộng chưa.

Lấy vài ví dụ của mình ha.

1.

Có đợt đang cao hứng tám, mẹ mình khoe mới uống nước dừa. Ngọt ngon lắm. Mẹ hỏi mình có hay mua dừa uống không? Mình bảo “Bên này làm gì có dừa tươi mà uống đâu. Với lại muốn uống nước dừa cũng toàn mua đóng chai, hộp nhập từ mấy tiệm Châu Á thôi. Cũng không ngon được như ở nhà. Mà hàng nhập thì đắt hơn thức ăn thông thường bên này.”

Bẵng một thời gian, mẹ mình quay lại bảo “Kể tình hình mày ăn uống ở đó nghe kham khổ quá. Có nước dừa mà cũng không dám mua uống nữa. Rồi lại còn không được ăn phở bún bò các kiểu hằng ngày ...”

Mình ba chấm thật. Tại chưa định hình nên nói gì. Rõ ràng mẹ mình đang phiến diện chớ gì nữa, phải không? Nhưng mình hiểu, bởi mẹ mình đi du lịch xa nhất là mấy nước Đông Nam Á thôi, làm gì hiểu chuyện uống nước dừa hằng ngày ở mấy nước tuyết âm độ là xa xỉ cỡ nào.

Mẹ đơn giản là áp cái nhìn về đồ ăn ở Việt Nam cho hoàn cảnh của mình thôi.

Rồi tự nhiên thấy “nó khổ ghê”!

2.

Mới gần đây thôi, nhân một ngày lễ, một bạn hỏi mình “Thế có tổ chức tiệc tùng gì không?”. “Không, tổ chức nếu thích thì làm, đâu cần đợi lễ mới làm.”

“Vậy rồi hằng tuần có đi chơi không?” “Không, chừng nào thích thì đi. Thoải mái rồi đi chơi. Ai bắt mà phải đi hằng tuần?”

Trả lời của mình có hơi kì không ? Vì có vẻ cuộc sống của mình không được work-life balance cho lắm. Nghe gì mà sống kham khổ dễ sợ. Nghe gì mà không có vui.

Nói chung hình ảnh hiện lên không giống lắm với những người khác của bạn ấy.

Ủa mà với mình thì không vấn đề gì cả. Rõ là mình hiểu mình đang thoải mái với kiểu work-life của mình. Nó cũng chẳng cần phải balance (cân bằng) 50/50 làm gì. Đúng là có lúc cần phải chỉnh chỉnh cho nó hợp lí, nhưng tựu chung mình nghĩ mỗi người sẽ tự thấy như thế nào là hợp lí với bản thân.

Vậy thôi. Nói chung là BIAS có thể xuất hiện trong bất kì hình thức nào, không nhất thiết phải trong các báo cáo phân tích gì cả. Một khi bạn đem cái của bạn áp vào cái bạn đang nhìn nhận, mà chưa kịp rà lại chỗ mình đang đứng, rất có khả năng bạn đang phiến diện đó.

Sẽ không sao nếu nó là những thứ nhỏ nhặt như mấy mẩu chuyện của mình. Nhưng nếu đang phiến diện mà không biết, lại khăng khăng khuyên răn người khác, người được khuyên mà yếu yếu thì cũng hơi mệt.

10.03.2022

Norah VO